2.3.1O&O-uitgaven

Tabel 1a en Tabel 1b geven voor de non-profit sector en de collectieve onderzoekscentra een evolutie van de O&O-uitgaven tussen 2012 en 2021 (voltijdse eenheden) weer. De totale O&O-uitgaven van de non-profit (gewestbenadering) bedroegen 2,92 miljard euro in 2021, een stijging van ongeveer 33% ten opzichte van 2016. De O&O-uitgaven van het hoger onderwijs (HERD) kwamen op 1,67 miljard euro, en de O&O-uitgaven van de publieke onderzoekscentra (GOVERD) op 1,21 miljard euro. Het aandeel van het hoger onderwijs in de totale non-profit sector bedraagt 57% en dat van de publieke onderzoekscentra ongeveer 41,4%. De O&O-uitgaven van de GOVERD zijn sterker gestegen dan die voor de HERD tussen 2016 en 2021. De top 10 o&o actoren uit de non-profit zijn goed voor meer dan 90% van de O&O uitgaven van de non-BERD.

Tabel 1a. Totale O&O-uitgaven in de non-profit sector en de collectieve onderzoekscentra (2012-2016)

20122013201420152016
HERD gewest€1.068.817.854€1.135.620.099€1.122.433.483€1.166.899.778€1.306.211.491
Universiteiten€962.017.359€1.029.389.962€1.039.474.242€1.084.500.871€1.217.154.237
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra€35.403.817€35.569.469€35.669.199€34.999.197€37.154.488
Hogescholen€71.396.678€70.660.668€47.290.042€47.399.710€51.902.766
HERD gemeenschap€1.190.722.666€1.261.404.654€1.244.195.205€1.291.145.640€1.525.507.426
Universiteiten€1.073.037.424€1.144.392.613€1.158.782.026€1.206.622.276€1.433.857.282
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra€35.403.817€35.569.469€35.669.199€34.999.197€37.154.488
Hogescholen€82.281.425€81.442.572€49.743.980€49.524.167€54.495.656
GOVERD€635.162.112€652.263.540€683.837.191€745.439.327€858.672.816
(Federale en Vlaamse) overheidsinstellingen€597.789.551€613.190.750€639.162.806€703.792.374€833.465.312
Lagere overheden€1.830.945€3.531.174€9.011.928€5.785.462€5.442.719
Buitenlandse overheden€35.541.616€35.541.616€35.662.457€35.861.491€19.764.785
PNP€15.560.405€15.462.322€21.992.540€21.966.102€27.068.501
Totaal nonBERD gewest€1.719.540.371€1.803.345.961€1.828.263.214€1.934.305.207€2.191.952.808
Totaal nonBERD gemeenschap€1.841.445.183€1.929.130.516€1.950.024.936€2.058.551.069€2.411.248.744
BERD collectieve onderzoekscentra€64.365.662€68.598.285€64.365.662€66.191.556€62.050.339
20122013201420152016
HERD gewest€1.068.817.854€1.135.620.099€1.122.433.483€1.166.899.778€1.306.211.491
Universiteiten€962.017.359€1.029.389.962€1.039.474.242€1.084.500.871€1.217.154.237
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra€35.403.817€35.569.469€35.669.199€34.999.197€37.154.488
Hogescholen€71.396.678€70.660.668€47.290.042€47.399.710€51.902.766
HERD gemeenschap€1.190.722.666€1.261.404.654€1.244.195.205€1.291.145.640€1.525.507.426
Universiteiten€1.073.037.424€1.144.392.613€1.158.782.026€1.206.622.276€1.433.857.282
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra€35.403.817€35.569.469€35.669.199€34.999.197€37.154.488
Hogescholen€82.281.425€81.442.572€49.743.980€49.524.167€54.495.656
GOVERD€635.162.112€652.263.540€683.837.191€745.439.327€858.672.816
(Federale en Vlaamse) overheidsinstellingen€597.789.551€613.190.750€639.162.806€703.792.374€833.465.312
Lagere overheden€1.830.945€3.531.174€9.011.928€5.785.462€5.442.719
Buitenlandse overheden€35.541.616€35.541.616€35.662.457€35.861.491€19.764.785
PNP€15.560.405€15.462.322€21.992.540€21.966.102€27.068.501
Totaal nonBERD gewest€1.719.540.371€1.803.345.961€1.828.263.214€1.934.305.207€2.191.952.808
Totaal nonBERD gemeenschap€1.841.445.183€1.929.130.516€1.950.024.936€2.058.551.069€2.411.248.744
BERD collectieve onderzoekscentra€64.365.662€68.598.285€64.365.662€66.191.556€62.050.339
20122013201420152016
HERD gewest€1.068.817.854€1.135.620.099€1.122.433.483€1.166.899.778€1.306.211.491
Universiteiten€962.017.359€1.029.389.962€1.039.474.242€1.084.500.871€1.217.154.237
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra€35.403.817€35.569.469€35.669.199€34.999.197€37.154.488
Hogescholen€71.396.678€70.660.668€47.290.042€47.399.710€51.902.766
HERD gemeenschap€1.190.722.666€1.261.404.654€1.244.195.205€1.291.145.640€1.525.507.426
Universiteiten€1.073.037.424€1.144.392.613€1.158.782.026€1.206.622.276€1.433.857.282
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra€35.403.817€35.569.469€35.669.199€34.999.197€37.154.488
Hogescholen€82.281.425€81.442.572€49.743.980€49.524.167€54.495.656
GOVERD€635.162.112€652.263.540€683.837.191€745.439.327€858.672.816
(Federale en Vlaamse) overheidsinstellingen€597.789.551€613.190.750€639.162.806€703.792.374€833.465.312
Lagere overheden€1.830.945€3.531.174€9.011.928€5.785.462€5.442.719
Buitenlandse overheden€35.541.616€35.541.616€35.662.457€35.861.491€19.764.785
PNP€15.560.405€15.462.322€21.992.540€21.966.102€27.068.501
Totaal nonBERD gewest€1.719.540.371€1.803.345.961€1.828.263.214€1.934.305.207€2.191.952.808
Totaal nonBERD gemeenschap€1.841.445.183€1.929.130.516€1.950.024.936€2.058.551.069€2.411.248.744
BERD collectieve onderzoekscentra€64.365.662€68.598.285€64.365.662€66.191.556€62.050.339

Bron: EWI, Belspo, en CFS-STAT.

Tabel 1b. Totale O&O-uitgaven in de non-profit sector en de collectieve onderzoekscentra (2017-2021)

20172018201920202021% groei 2016-2021
HERD gewest€1.312.592.074€1.388.519.265€1.504.902.890€1.563.959.710€1.665.032.83127,47%
Universiteiten€1.215.367.624€1.291.315.247€1.395.143.770€1.449.246.568€1.543.494.338
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra€37.415.190€31.005.844€32.089.760€36.911.431€36.434.855
Hogescholen€59.809.259€66.198.175€77.669.359€77.801.712€85.103.637
HERD gemeenschap€1.538.877.629€1.597.995.600€1.729.214.377€1.800.917.812€1.919.875.96325,85%
Universiteiten€1.438.845.109€1.497.782.569€1.616.392.100€1.676.447.884€1.788.266.742
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra€37.415.190€31.005.844€32.089.760€37.663.231€37.249.611
Hogescholen€62.617.329€69.207.187€80.732.516€86.806.697€94.359.610
GOVERD€923.401.574€989.253.292€1.103.591.226€1.119.335.420€1.207.651.65840,64%
(Federale en Vlaamse) overheidsinstellingen€897.359.749€963.376.356€1.076.586.166€1.091.761.093€1.177.950.516
Lagere overheden€5.856.349€5.363.376€6.151.904€6.203.561€7.532.645
Buitenlandse overheden€20.185.475€20.513.560€20.853.156€21.370.766€22.168.497
PNP€27.159.381€29.230.417€36.354.086€49.000.853€46.899.29073,26%
Totaal nonBERD gewest€2.263.153.029€2.407.002.975€2.644.848.202€2.732.295.983€2.919.583.77833,20%
Totaal nonBERD gemeenschap€2.489.438.584€2.616.479.309€2.869.159.689€2.969.254.084€3.174.426.91131,65%
BERD collectieve onderzoekscentra€63.597.251€61.870.500€66.191.723€76.255.921€78.661.23226,77%
20172018201920202021% groei 2016-2021
HERD gewest€1.312.592.074€1.388.519.265€1.504.902.890€1.563.959.710€1.665.032.83127,47%
Universiteiten€1.215.367.624€1.291.315.247€1.395.143.770€1.449.246.568€1.543.494.338
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra€37.415.190€31.005.844€32.089.760€36.911.431€36.434.855
Hogescholen€59.809.259€66.198.175€77.669.359€77.801.712€85.103.637
HERD gemeenschap€1.538.877.629€1.597.995.600€1.729.214.377€1.800.917.812€1.919.875.96325,85%
Universiteiten€1.438.845.109€1.497.782.569€1.616.392.100€1.676.447.884€1.788.266.742
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra€37.415.190€31.005.844€32.089.760€37.663.231€37.249.611
Hogescholen€62.617.329€69.207.187€80.732.516€86.806.697€94.359.610
GOVERD€923.401.574€989.253.292€1.103.591.226€1.119.335.420€1.207.651.65840,64%
(Federale en Vlaamse) overheidsinstellingen€897.359.749€963.376.356€1.076.586.166€1.091.761.093€1.177.950.516
Lagere overheden€5.856.349€5.363.376€6.151.904€6.203.561€7.532.645
Buitenlandse overheden€20.185.475€20.513.560€20.853.156€21.370.766€22.168.497
PNP€27.159.381€29.230.417€36.354.086€49.000.853€46.899.29073,26%
Totaal nonBERD gewest€2.263.153.029€2.407.002.975€2.644.848.202€2.732.295.983€2.919.583.77833,20%
Totaal nonBERD gemeenschap€2.489.438.584€2.616.479.309€2.869.159.689€2.969.254.084€3.174.426.91131,65%
BERD collectieve onderzoekscentra€63.597.251€61.870.500€66.191.723€76.255.921€78.661.23226,77%
20172018201920202021% groei 2016-2021
HERD gewest€1.312.592.074€1.388.519.265€1.504.902.890€1.563.959.710€1.665.032.83127,47%
Universiteiten€1.215.367.624€1.291.315.247€1.395.143.770€1.449.246.568€1.543.494.338
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra€37.415.190€31.005.844€32.089.760€36.911.431€36.434.855
Hogescholen€59.809.259€66.198.175€77.669.359€77.801.712€85.103.637
HERD gemeenschap€1.538.877.629€1.597.995.600€1.729.214.377€1.800.917.812€1.919.875.96325,85%
Universiteiten€1.438.845.109€1.497.782.569€1.616.392.100€1.676.447.884€1.788.266.742
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra€37.415.190€31.005.844€32.089.760€37.663.231€37.249.611
Hogescholen€62.617.329€69.207.187€80.732.516€86.806.697€94.359.610
GOVERD€923.401.574€989.253.292€1.103.591.226€1.119.335.420€1.207.651.65840,64%
(Federale en Vlaamse) overheidsinstellingen€897.359.749€963.376.356€1.076.586.166€1.091.761.093€1.177.950.516
Lagere overheden€5.856.349€5.363.376€6.151.904€6.203.561€7.532.645
Buitenlandse overheden€20.185.475€20.513.560€20.853.156€21.370.766€22.168.497
PNP€27.159.381€29.230.417€36.354.086€49.000.853€46.899.29073,26%
Totaal nonBERD gewest€2.263.153.029€2.407.002.975€2.644.848.202€2.732.295.983€2.919.583.77833,20%
Totaal nonBERD gemeenschap€2.489.438.584€2.616.479.309€2.869.159.689€2.969.254.084€3.174.426.91131,65%
BERD collectieve onderzoekscentra€63.597.251€61.870.500€66.191.723€76.255.921€78.661.23226,77%

Bron: EWI, Belspo, en CFS-STAT.

Tabel 2 geeft een opdeling van de O&O-uitgaven volgens kostensoort in 2021 voor de non-profit sector en de collectieve onderzoekscentra. 56% van de O&O-uitgaven in de non-profit sector zijn personeelskosten, iets meer dan een derde zijn werkingskosten, en ongeveer 8% zijn investeringen. De personeelskosten voor het hoger onderwijs (HERD) liggen hoger dan voor de publieke onderzoekscentra (GOVERD). De personeelskosten maken bij de GOVERD minder dan de helft uit van de O&O-uitgaven voor deze sector. De werkingskosten liggen voor deze sector ook duidelijk hoger dan bij de andere sectoren.

Tabel 2. O&O-uitgaven volgens kostensoort als % van het totaal van de uitvoeringssector in 2021

PersoneelWerkingInvesteringen
HERD gewest64,3%28,2%7,5%
Universiteiten63,5%28,6%7,9%
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra58,3%41,4%0,2%
Hogescholen81,6%15,2%3,1%
GOVERD46,3%45,4%8,3%
PNP60,7%28,1%11,2%
Totaal nonBERD gewest56,8%35,3%7,9%
BERD collectieve onderzoekscentra62,5%28,9%8,6%
PersoneelWerkingInvesteringen
HERD gewest64,3%28,2%7,5%
Universiteiten63,5%28,6%7,9%
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra58,3%41,4%0,2%
Hogescholen81,6%15,2%3,1%
GOVERD46,3%45,4%8,3%
PNP60,7%28,1%11,2%
Totaal nonBERD gewest56,8%35,3%7,9%
BERD collectieve onderzoekscentra62,5%28,9%8,6%
PersoneelWerkingInvesteringen
HERD gewest64,3%28,2%7,5%
Universiteiten63,5%28,6%7,9%
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra58,3%41,4%0,2%
Hogescholen81,6%15,2%3,1%
GOVERD46,3%45,4%8,3%
PNP60,7%28,1%11,2%
Totaal nonBERD gewest56,8%35,3%7,9%
BERD collectieve onderzoekscentra62,5%28,9%8,6%

Tabel 3 geeft voor de non-profit sector en de collectieve onderzoekscentra een opdeling van de O&O-uitgaven volgens financieringsbron in 2021. De overheid financiert meer dan de helft (56%) van de O&O-uitgaven uit de non-profit sector, terwijl ruim een kwart van de financiële onderzoeksmiddelen een buitenlandse herkomst heeft. Ook de binnenlandse ondernemingen vormen een belangrijke financieringsbron. Binnenlandse ondernemingen en overheden zijn de belangrijkste financieringsbronnen voor het hoger onderwijs (HERD), terwijl voor de publieke onderzoekscentra (GOVERD) het buitenland (buitenlandse ondernemingen en overheden)  meer dan de helft uitmaakt van de middelen die voor O&O gebruikt worden in deze sector.

Tabel 3. O&O-uitgaven volgens financieringsbron als % van het totaal van de uitvoeringssector in 2021

Binnenlandse ondernemingenOverheden (BOF, IOF, Vlaamse, lokale, en federale overheidsmiddelen)PNP'sHoger onderwijs (Tetra, PWO, ...)Buitenland (ondernemingen, EU-middelen, en middelen van internationale organisaties)
HERD gewest14,02%69,37%1,17%6,74%8,70%
Universiteiten14,52%69,65%1,15%6,58%8,10%
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra17,71%30,72%1,66%21,46%28,46%
Hogescholen3,39%81,01%1,18%3,41%11,01%
GOVERD5,80%38,84%0,41%0,33%54,62%
PNP7,46%28,11%10,65%0,00%53,78%
Totaal nonBERD gewest10,51%56,08%1,01%3,98%28,42%
BERD collectieve onderzoekscentra39,22%49,78%0,48%0,00%10,52%
Binnenlandse ondernemingenOverheden (BOF, IOF, Vlaamse, lokale, en federale overheidsmiddelen)PNP'sHoger onderwijs (Tetra, PWO, ...)Buitenland (ondernemingen, EU-middelen, en middelen van internationale organisaties)
HERD gewest14,02%69,37%1,17%6,74%8,70%
Universiteiten14,52%69,65%1,15%6,58%8,10%
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra17,71%30,72%1,66%21,46%28,46%
Hogescholen3,39%81,01%1,18%3,41%11,01%
GOVERD5,80%38,84%0,41%0,33%54,62%
PNP7,46%28,11%10,65%0,00%53,78%
Totaal nonBERD gewest10,51%56,08%1,01%3,98%28,42%
BERD collectieve onderzoekscentra39,22%49,78%0,48%0,00%10,52%
Binnenlandse ondernemingenOverheden (BOF, IOF, Vlaamse, lokale, en federale overheidsmiddelen)PNP'sHoger onderwijs (Tetra, PWO, ...)Buitenland (ondernemingen, EU-middelen, en middelen van internationale organisaties)
HERD gewest14,02%69,37%1,17%6,74%8,70%
Universiteiten14,52%69,65%1,15%6,58%8,10%
Zelfstandige universitaire onderzoekcentra17,71%30,72%1,66%21,46%28,46%
Hogescholen3,39%81,01%1,18%3,41%11,01%
GOVERD5,80%38,84%0,41%0,33%54,62%
PNP7,46%28,11%10,65%0,00%53,78%
Totaal nonBERD gewest10,51%56,08%1,01%3,98%28,42%
BERD collectieve onderzoekscentra39,22%49,78%0,48%0,00%10,52%

Tabel 4 geeft voor de publieke onderzoekscentra en het hoger onderwijs een opdeling naar wetenschapsdomein wat de O&O-uitgaven betreft voor 2021. Binnen het hoger onderwijs (HERD) vormen de medische wetenschappen het belangrijkste onderzoeksdomein, gevolgd door de natuurwetenschappen en exacte wetenschappen en de sociale wetenschappen. Ook de toegepaste wetenschappen vormen een belangrijk onderzoeksdomein. Bij de publieke onderzoekscentra (GOVERD) vormen de toegepaste wetenschappen (waaronder o.a. IMEC en VITO ressorteren) het belangrijkste onderzoeksdomein wat de O&O-uitgaven betreft, gevolgd door de natuurwetenschappen en exacte wetenschappen (waaronder o.a. het VIB ressorteert).

Tabel 4. O&O-uitgaven volgens wetenschapsdomein als % van het totaal van de uitvoeringssector in 2021

Natuurwetenschappen en exacte wetenschappenToegepaste wetenschappenMedische wetenschappenLandbouwwetenschappenSociale wetenschappenHumane wetenschappen
HERD gewest17,44%17,91%31,90%9,03%16,18%7,54%
GOVERD23,57%69,36%0,43%5,63%0,32%0,70%
Natuurwetenschappen en exacte wetenschappenToegepaste wetenschappenMedische wetenschappenLandbouwwetenschappenSociale wetenschappenHumane wetenschappen
HERD gewest17,44%17,91%31,90%9,03%16,18%7,54%
GOVERD23,57%69,36%0,43%5,63%0,32%0,70%
Natuurwetenschappen en exacte wetenschappenToegepaste wetenschappenMedische wetenschappenLandbouwwetenschappenSociale wetenschappenHumane wetenschappen
HERD gewest17,44%17,91%31,90%9,03%16,18%7,54%
GOVERD23,57%69,36%0,43%5,63%0,32%0,70%

Tabel 5 geeft voor de non-profit sector en de collectieve onderzoekscentra een berekening van publieke en private financiering in 2021. Ruim 70% van de O&O-uitgaven van de non-profit zijn gefinancierd door publieke financieringsmiddelen. De binnenlandse financieringsmiddelen zijn voornamelijk publieke middelen en de buitenlandse financieringsmiddelen voornamelijk private middelen. De GOVERD (O&O-uitgaven van de publieke onderzoekscentra) wordt bijna voor de helft gefinancierd door private onderzoeksmiddelen en de buitenlandse private financieringsmiddelen vormen een zeer belangrijke financieringsbron. De O&O-uitgaven van het hoger onderwijs (HERD) worden voor iets minder dan 15% gefinancierd door private financieringsmiddelen.

Tabel 5. Private versus publieke financiering in de non-profit sector en de collectieve onderzoekscentra voor 2021

Totale O&O uitgavenBinnenland (Belgische ondernemingen + overheid + PNP + hoger onderwijs)Buitenland (buitenlandse ondernemingen, EU-middelen, en internationale middelen)
PrivaatPubliekPrivaatPubliekPrivaatPubliek
HERD gewest14,43%85,57%15,35%84,65%4,71%95,29%
GOVERD50,57%49,43%12,78%87,22%81,97%18,03%
PNP31,65%68,35%16,13%83,87%44,99%55,01%
Totaal nonBERD gewest29,66%70,34%14,69%85,31%67,37%32,63%
BERD collectieve onderzoekscentra40,98%59,02%43,83%56,17%16,77%83,23%
Totale O&O uitgavenBinnenland (Belgische ondernemingen + overheid + PNP + hoger onderwijs)Buitenland (buitenlandse ondernemingen, EU-middelen, en internationale middelen)
PrivaatPubliekPrivaatPubliekPrivaatPubliek
HERD gewest14,43%85,57%15,35%84,65%4,71%95,29%
GOVERD50,57%49,43%12,78%87,22%81,97%18,03%
PNP31,65%68,35%16,13%83,87%44,99%55,01%
Totaal nonBERD gewest29,66%70,34%14,69%85,31%67,37%32,63%
BERD collectieve onderzoekscentra40,98%59,02%43,83%56,17%16,77%83,23%
Totale O&O uitgavenBinnenland (Belgische ondernemingen + overheid + PNP + hoger onderwijs)Buitenland (buitenlandse ondernemingen, EU-middelen, en internationale middelen)
PrivaatPubliekPrivaatPubliekPrivaatPubliek
HERD gewest14,43%85,57%15,35%84,65%4,71%95,29%
GOVERD50,57%49,43%12,78%87,22%81,97%18,03%
PNP31,65%68,35%16,13%83,87%44,99%55,01%
Totaal nonBERD gewest29,66%70,34%14,69%85,31%67,37%32,63%
BERD collectieve onderzoekscentra40,98%59,02%43,83%56,17%16,77%83,23%